Big Light Far Away czyli balansowanie światłem w Dubaju

W tym odcinku opowiem o strasznie uczonym prawie fizycznym, które brzmi: “Ilość światła maleje cholernie szybko”, a także podzielę się wrażeniami z warsztatów z Martinem Prihoda. Stay tuned!

Spotkanie z Martinem

Podczas PhotoWeekend 2010, zorganizowanego przez Gulf PhotoPlus, miałem okazję pracować i poznać tajniki warsztatu Martina Prihody. Martin to jeden z najlepszych fotografów mody na świecie, współpracujący z takimi magazynami jak Vouge India czy GQ. Okazja podglądnięcia takiego geniusza przy pracy to dla mnie gratka nie lada, tym bardziej, iż potrafi on przekazać swoją wiedzę w bardzo przystępny i niebanalny sposób. Martin swoje warsztaty nazwał “Big Lights Far Away” – co to oznacza, wyjaśniam w dalszej części wpisu.

Dla mnie największą atrakcją była możliwość uczestniczenia we wspólnej sesji, tym bardziej, że odbywała się na pięknej plaży w Dubaju. I to w samo południe, w pełnym słońcu, przy około 35 stopniach upału! Dla europejskiego mięczaka, przyzwyczajonego do nijakości naszego klimatu było to straszne wyzwanie, upał po prostu mnie dobijał i z zazdrością słuchałem współ-warsztatowiczów, którzy zapewniali mnie, że pogoda jest super, ba, że jest prawie chłodno, jak na tamtejsze warunki. Wiem jedno – mnie można było prawie wykręcać, a ilość wody którą wypiłem, mogłaby spokojnie rozsadzić Smoka Wawelskiego :)

Nie zważając jednak na warunki pogodowe (miałem już ani razu na tym blogu nie wspomnieć o pogodzie!) i moją mięczakowatość klimatyczną, udało mi się uczestniczyć w czymś, czego na pewno długo nie zapomnę!

Big Lights Far Away

Dlaczego duże i dlaczego daleko – inverse square law.

Aby przejść do wyjaśnienia sloganu “Big Lights Far Away”, niestety musimy zacząć od odrobiny teorii. Wiem, wiem, nikt nie lubi teoretycznych dywagacji, ale czasem warto trochę pocierpieć katuszy intelektualnych, aby zrozumieć, co dzieje się, kiedy chcemy zrobić dobre zdjęcie. Tym bardziej, że przeszukałem dość dokładnie polskojęzyczne zasoby sieci i niestety nie znalazłem za wiele na temat Prawa Odwrotności Kwadratów (Inverse Square Law). A to przecież podstawowe prawo fizyczne, decydujące o naszych zdjęciach. Bo fotografia to nic więcej jak fizyka światła! To zbiór prostych zasad opisujących zachowanie światła. Ok, aby osłodzić trochę dalszą lekturę, sparafrazuję Inverse Square Law następująco (a dodam, że jestem po mat-fizie, więc moja trawestacja tegoż prawa będzie baaaardzo uczona) :

“Ilość światła maleje cholernie szybko!”

A teraz już poważniej:

Prawo odwrotności kwadratów (fotometryczne prawo odległości) mówi nam, że natężenie oświetlenia elementu powierzchni jest wprost proporcjonalne do światłości źródła w kierunku tego elementu oraz do cosinusa kąta padania światła, a odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości tego elementu od źródła.Prawo odwrotności kwadratów (fotometryczne prawo odległości) mówi nam, że natężenie oświetlenia elementu powierzchni jest wprost proporcjonalne do światłości źródła w kierunku tego elementu oraz do cosinusa kąta padania światła, a odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości tego elementu od źródła.

Uff, strasznie mądre zdania :)  A tak po ludzku chodzi o to, że ilość światła maleje wraz z odległością od źródła tegoż światła, odwrotnie proporcjonalnie do kwadratu tej odległości. Jeśli zatem podwoimy odległość od źródła światła, tracimy aż 75% światła (mamy 1/4 ilości światła czyli kwadrat podwojonej odległości). i odwrotnie, jeśli obiekt fotografowany jest 2 razy bliżej, otrzymuje on 4 razy więcej światła. W obu przypadkach jest to różnica 2 EV. Zasadę tą ilustruje zdjęcie obok.

Spoko, spoko ale jakie to ma przełożenie na “…far away..”?

No dobra, po popisach znajomości praw fizycznych i epatowaniu uczonymi frazami, miało być już lajtowo, a tu dalej jakieś wykresy…. Spróbujmy zatem na przykładzie. Wyobraźmy sobie, że np model jest w odległości około 10 cm od naszej lampy, umiejscowionej z boku tak, aby oświetlać ucho i jedną część twarzy. Ustawimy poprawną ekspozycję na oświetloną część twarzy i przekonujemy się że różnica oświetlenia między uchem bliższym lampy a uchem dalszym wyniesie około 2EV :)   (założyłem dla uproszczenia, że twarz ma około 10 cm szerokości hehe). Jeśli natomiast oddalimy twarz modela od lampy np na kilka metrów, ekspozycja na obu częściach twarzy (obu uszach w moim chorym przykładzie) będzie znacznie bardziej równomierna. Dlaczego się tak dzieje? Fizyka – podwojenie 10cm to 20cm, więc bliżej lampy ilość światła maleje znacznie szybciej. Natomiast podwojenie np 10 metrów to aż 20, dlatego im dalej od źródła światła tym bardziej równomierną ekspozycję możemy uzyskać.

To oczywiście decyzja artystyczna, czy chcemy uzyskać gradację światła na modelu (zastosowaną jako środek artystyczny), ustawiając lampę blisko, czy zależy nam na jednolitej ekspozycji. Ma to zastosowanie np na ślubach, gdyż jeśli chcemy uzyskać w miarę jednolite oświetlenie całej sali tanecznej, musimy upewnić się, że ustawimy lampy odpowiednio daleko. Jeśli w tej sytuacji lampy będą dostatecznie daleko, uda nam się uzyskać obszar jednolitego natężenia światła na znacznej powierzchni, co uwolni nas od ciągłej zmiany parametrów aparatu wraz z przemieszczaniem się po sali. Zależy zatem czy chcemy mieć ucho jasne czy ciemne – teraz już wiemy jak osiągnąć jeden i drugi efekt :)

Ok, ale dalko to znaczy twardo, tak?

A no właśnie, tu jeszcze wspomnieć trzeba o pierwszej części sloganu, tzn “Big Lights”. Jeśli oddalamy źródło światła, to oczywiście staje się ono bardziej twarde. Miękkość światła, jako jego charakterystyka, zależy od relatywnej wielkości tegoż źródła w stosunku do fotografowanego obiektu. Nie wystarczy zatem kupić wielką oktę i ustawiając ją 10metrów od modelki, mieć nadzieję że światło będzie idealnie miękkie. Najlepszym przykładem jest słońce, które samo w sobie jest ogromne, jest natomiast na tyle daleko od nas, że jawi się nam jako twarde punktowe źródło światła. Natomiast np mała lampka aparatowa, ustawiona blisko małego przedmiotu będzie bardzo łagodnym źródłem.

Aby zatem uzyskać równomierną ekspozycję oraz łagodne światło, najlepiej stosować (relatywnie do modela) bardzo duże źródła światła w znacznym oddaleniu. Nie oznacza to jednak, że to jest jedyna słuszna technika oświetleniowa, jest to tylko jeden ze środków wyrazu artystycznego, podobnie jak np twarde kontrastowe światło, oświetlenie punktowe itd. Warto jednak poznać wszystkie możliwości, aby potrafić z nich korzystać we własnych projektach.

Inverse Square Law i jego rozumienie przydaje się zresztą jeszcze do sterowania jasnością swojego tła. Zawsze powtarzam, że z białego tła mogę zrobić białe, szare a nawet czarne, w zależności od tego, jak daleko znajduje się ono od modela. To właśnie to samo prawo i moje jego wyjaśnienie “Ilość światła maleje cholernie szybko” powoduje, iż uzyskując poprawną ekspozycję na modelu, możemy dowolnie przyciemnić tło, w zależności od tego w jakiej odległości się ono znajdzie i jaka porcja światła do niego dociera!

Technikalia

Prezentowane zdjęcia robiłem głównie obiektywem 24-70 L. W pełnym słońcu (o czym poniżej) musiałem pracować na jak najniższym ISO – w moim przypadku ISO 50. Zastosowane oświetlenie jest stosunkowo proste – stosowałem duży softbox lub też beauty dish jako główne źródło światła. Natomiast jako światło kontrowe, dopełniające, stosowałem słońce, które działało jako naturalny rim light a także budowało bardzo często kadr. Uwielbiam fotografować pod słońce, gdyż tworzy to niepowtarzalny klimat zdjęć, jest to jednak cholernie trudna sprawa. Po pierwsze autofocus wariuje kompletnie (zwłaszcza z filtrem ND) a poza tym potrzebujemy bardzo dużo mocy. W tym przypadku pracowaliśmy z lampami Profoto 1200Ws oraz zasilaczem 2400Ws, o czym poniżej. Mocy zresztą potrzeba jeszcze więcej gdy chcemy przyciemnić ekspozycję nieba np o 1-2 EV. Nie dość, że poprawne naświetlenie nieba wymaga już sporo światła, to uzyskanie efektu przyciemnienia tegoż tła to dodatkowy wydatek energetyczny. Czas miałem oczywiście ustawiony na maksymalną prędkość synchronizacji mojej migawki (1/250), gdyż pracowałem ze starszą wersją PocketWizard Plus II.

Nieustanna walka ze słońcem

Prezentowane dziś zdjęcia robiliśmy praktycznie w samo południe, w pełnym słońcu, które w Dubaju praży niesamowicie. Oznacza to mniej więcej tyle, iż potrzebowaliśmy baaardzo dużo mocy. W tym przypadku pracowałem na rozkręconej na maxa lampie 1200Ws i powiem, że było to nawet ciut za mało, zwłaszcza fotografując pod światło. W takich warunkach dobrym pomysłem byłoby zastosowanie lamp 2400Ws, co pozwoliłoby na bardziej komfortową pracę. Jesteśmy praktycznie skazani na wysokie wartości przesłony, rzędu f16-f22 oraz niskie iso. Ale co jeśli chcemy uzyskać efekty płytkiej głębi ostrości? Rozwiązania są przynajmniej 2. Po pierwsze bardzo pomocne okazują się filtry ND, które zabierają pewną ilość światła ze sceny, pozwalając na otwarcie przesłony. Ja używałem tzw Fadera LightCraftWorkshop. Są to filtry ND o zmiennej gęstości, które pozwalają na ograniczenie światła od 2 do 8 działek przesłony, przez co pracować mogłem nawet z f2.8! Niestety praca z większymi wartościami na tym filtrze jest cholernie utrudniona, gdyż po prostu kompletnie nic nie widać w wizjerze, a i autofocus nie sprawuje się najlepiej, jednak uzyskiwany efekt jest naprawdę zadowalający.

Innym sposobem poradzenia sobie z tym problemem to tzw. Hypersync, oferowany przez nowe wyzwalacze PocketWizard. Aby nie wchodzić znów w teoretyczne bajanie, pozwalają one na ciut wcześniejsze wyzwolenie lampy, w porównaniu z migawką, co daje nam synchronizację aparatu z lampami błyskowymi (także studyjnymi) nawet do 1/500 sekundy, a więc sporo ponad sync speed. Z moich domowych testów wychodzi na to, że lampy MSN (które dostałem od fripers.pl, a o których niebawem napiszę więcej, bo naprawdę to kawał dobrego sprzętu), spokojnie synchronizują się z Pocketwizard Mini nawet do 1/640 sekundy. Więc aż nie mogę się doczekać kiedy wezmę je w plener aby eksplorować te niespotykane możliwości. Niestety Hypersync nie jest specjalnie dobrze opisany w sieci, tak w publikacjach angielskojęzycznych, jak i polskich, zatem pozostaje nic więcej, jak tylko samemu przekonać się jak to wszystko działa i jak najlepiej ustawić dość skomplikowane parametry offset w nadajnikach… Obiecuje zatem pełną relację już niebawem!

Balansowanie na video

Na koniec oczywiście relacja video z tych warsztatów, wykonana moim 550D i 24-70 L z filtrem ND. Z racji tego, iż wiało naprawdę mocno, z góry przepraszam za niektóre “deliryczno-trzęsące się” ujęcia. Bardzo ciężko było mi pamiętać o tym, aby uwiecznić filmowo te warsztaty, gdyż tak byłem zaaferowany możliwością obcowania z Martinem oraz fantastyczną atmosferą sesji, niemniej zapraszam serdecznie do oglądania. Już niebawem pełny filmik z całego wyjazdu do Dubaju. Jak tylko ogarnę się z pracą i zdjęciami :)

Related Blogs

Poczytaj także:

• Hair
• UV Stories i…
• Barokowa Baronowa i Lucek z M jak Miłość